Η Θεωρία του Φρόυντ στην συμπεριφορά του ανθρώπου
Για πολλά χρόνια επικρατούσε μια εσφαλμένη αντίληψη της θεωρίας του Φρόυντ, σύμφωνα με την οποία o ανθρώπινος χαρακτήρας διαμορφώνεται με βάση τον εγωισμό και τη επιθετικότητα, το ιδιωτικό συμφέρον, την αποφυγή του πόνου και την επιδίωξη της Ηδονής. Πολλοί από ίσως να συμφωνήσουν με αυτό, καθώς θα μπορούν να πουν ότι δεν μπορεί να είναι εσφαλμένο γιατί ακριβώς αυτό βλέπουμε στην καθημερινότητά μας.
Πάνω σε αυτή την άποψη θέλω να πω ότι, σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, η συμπεριφορά του ανθρώπου δεν είναι εκ φύσεως εγωιστική αλλά αντιθέτως είναι κοινωνική και το όποιο αποτέλεσμα που επιβεβαιώνει την θεωρία του Φρόυντ, είναι αποτέλεσμα που προκύπτει από την διάδραση του ατόμου ως μέλος μιας κοινωνίας. Σας καλώ να συλλογιστείτε πόσο ο κοινωνικός μας περίγυρος, μάς εξαναγκάζει να λειτουργούμε εγωιστικά, επιθετικά, φροντίζοντας αποκλειστικά το συμφέρον μας επιζητώντας να ζήσουμε πρόσκαιρες απολαύσεις, αδιαφορώντας για το κοινωνικό κόστος, τις ανάγκες των συνανθρώπων μας και το μέλλον μας.
Είναι μια συμπεριφορά, λες και είμαστε βιολογικά αποκομμένοι ο ένας από τον άλλον. Λες και τα σκουπίδια που θα τα αφήσουμε πονηρά στην πόρτα του διπλανού μας δεν θα βρωμίσουν σύντομα και την δική μας πόρτα και σύντομα το γενικότερο περιβάλλον διαβίωσης και την ζωή μας εν γένει.
Ο ναυτικός ως κοινωνική μονάδα
Σκεφτείτε λοιπόν μια παρεμφερή εγωκεντρική και κοινωνικά αδιάφορη συμπεριφορά, στο κλειστό περιβάλλον ενός πλοίου, όπου μια ομάδα 20 ατόμων, πολλές φορές από δύο ή και τρεις εθνικότητες, να είναι αναγκασμένοι να συνυπάρχουν εργασιακά και κοινωνικά. Σκεφτείτε αυτή την ίδια ομάδα να πρέπει να συνυπάρχουν για περιόδους 15 ακόμη 30 συνεχόμενων ημερών, καταμεσής στο πέλαγο χωρίς να έχουν άλλη επιλογή και χωρίς καμία περίπτωση διαφυγής.
Ο Ναυτικός είναι από εκείνα τα επαγγέλματα που έχουν μια πολύ ειδική συνθήκη διαβίωσης: Η κοινωνία όπου εργάζεται και η κοινωνία όπου διάγει τον βίο του είναι το ίδιο και το αυτό και είναι το πλοίο. Αυτή η συνθήκη έχει σαν αποτέλεσμα ο τρόπος ζωής του Πλοίου να γίνεται αντιληπτός από τον ναυτικό ως την βασική κοινωνική δομή της ζωής του. Αυτή η αντίληψη έρχεται σε αντίθεση με αυτό που θα ήθελε η οικογένεια του στην στεριά, καθώς ο ναυτικός χωρίς να θέλει να την μειώσει, επειδή έτσι την αντιλαμβάνεται βιολογικά, την εκλαμβάνει νοητικά ως μια πρόσκαιρη ή και δευτερεύουσα κοινωνική κατάσταση, ευελπιστώντας στο μέλλον να μπορέσει να απεμπλακεί από την «εξάρτηση της θάλασσας» και να πετύχει να δώσει στην οικογενειακή του ζωή, πρωτεύοντα ρόλο.
Μην νομίζετε ότι η αποδοχή μιας τέτοιας συνθήκης ζωής είναι κάτι το υποτιμητική. Απεναντίας είναι απολύτως ρεαλιστική και εάν πιστεύουμε το αντίθετο, θα πρέπει να το επανεξετάσουμε βλέποντας τις ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος και αφήνοντας στην άκρη τον όποιο καθωσπρεπισμό και ακόμη και μια πουριτανική αντίληψη. Είναι μάταιη η προσπάθειά μας να κάνουμε το επαγγελματία ναυτικό να συμπεριφέρεται σαν «στεριανός», δηλαδή σαν ένα τακτικό μέλος μιας κοινωνίας, που πολύ εύκολα και άνετα μπορεί να έχει πρόσβαση παντού και σε όλα, και μάλιστα με υψηλό βαθμό κοινωνικής και προσωπικής ασφάλειας. Αυτό για τον ναυτικό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας της ζωής του.
Η ζωή του ναυτικού στο πλοίο
Για να εμβαθύνουμε στην ζωή του ναυτικού στο πλοίο, το πρώτο που αντιλαμβάνεσαι είναι ότι όλα είναι κάτω από έναν περιορισμό κίνησης. Από την στενή καμπίνα του ναυτικού στο καπνιστήριο ή στην τραπεζαρία, άντε και σε ένα υποτυπώδες γυμναστήριο ή σε χώρο αθλοπαιδιών, και φυσικά στον ίδιο, τον καθημερινό χώρο εργασίας του.
Εργασία χωρίς αργίες και χωρίς ουσιαστικές ώρες ανάπαυσης ή ξεκούρασης. Όλα αυτά σε ένα π.χ. ποντοπόρο πλοίο το οποίο, κάθε μέρα του χρόνου, μπορεί στην πορεία του να αλλάζει γεωγραφικό μήκος και πλάτος, να αλλάζει θερμοκρασίες, από το αβάσταχτο ψύχος στην αφόρητη ζέστη, με γρήγορη διαφοροποίηση της διάρκειας της μέρας από την νύχτα, και φυσικά τη ζωή και την εργασία του με καιρικές συνθήκες από την άπνοια και την ακραία υγρασία στην καταιγίδα και τους κυκλώνες.
Για να συμπληρώσουμε την ζωή του ναυτικού, τα χρονικά διαστήματα που το πλοίο είναι στο λιμάνι δεν θεωρούνται πλέον ημέρες ανάπαυλας και ξεκούρασης. Πέντε ημέρες περίπου πριν φτάσουν στο λιμάνι αρχίζουν την προετοιμασία στο πλοίο καθώς ενδέχεται να περάσει από μία αυστηρή επιθεώρηση από τις τόσες που περνάει λόγω των διεθνών και τοπικών κανονισμών, κάτι που γίνεται σχεδόν σε κάθε λιμάνι.
Παράλληλα με τις επιθεωρήσεις υπάρχουν οι φορτώσεις και οι εκφορτώσεις με σύγχρονα και γρήγορα μηχανήματα, υπάρχει η πίεση από το γραφείο για γρήγορες επισκευές, παραλαβή τροφίμων, εφοδίων και ανταλλακτικών, και γενικά μια συνεχή προσπάθεια υπό πίεση για συμμόρφωση προς τους διεθνείς και τοπικούς κανονισμούς και άλλα τόσα πράγματα. Αυτή η κατάσταση έχει σαν αποτέλεσμα όχι μόνο να μην ξεκουράζονται οι ναυτικοί στα λιμάνια, αλλά να παρακαλάνε να τελειώσουν μια ώρα γρηγορότερα, ώστε να αποπλεύσουν και να βρουν την ησυχία τους στο ανοιχτό πέλαγος.
Μια παρόμοια πίεση όπως στα λιμάνια νιώθει κατά βάθος ο ναυτικός και όταν ξεμπαρκάρει. Η έλλειψη που έχει προκαλέσει η απουσία του δημιουργεί άθελα τους μια καταπιεστική συμπεριφορά εκ μέρους των οικείων του, οι οποίοι δικαιολογημένα θέλουν να καλύψουν το κενό της απουσίας του. Αυτό για τον ναυτικό είναι πολλές φορές αποπνικτικό με αποτέλεσμα αυτό να εκδηλώνεται ως συμπεριφορά δημιουργώντας είτε εντάσεις, είτε απάθεια εκ μέρους του ναυτικού ο οποίος γρήγορα θα αρχίσει να αναζητά την άμεση επιστροφή του στα πλοία. Να γιατί η ζωή στο πλοίο γίνεται άθελα του ναυτικού η πραγματική ζωή του και όχι η ευκαιριακή ή πρόσκαιρη όπως για πολλούς είχε νοηθεί στο ξεκίνημα της καριέρας τους, και να γιατί χρειάζονται βοήθεια από ειδικούς της γνωστικής επιστήμης και οι ναυτικοί και οι οικογένειες τους.
Commentaires